van Swinderenstraat 45

1715 / reëelcohier Gaasterland, Balk, nummer 58, huis
1812 / taxatie gebouwen, Balk 60
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 249, huis en erf
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 249a, huis en erf
1953 / invoering straatnamen, van Swinderenstraat 45, 46, 47, 48
huidig adres (2019) / basis administratie gebouwen, van Swinderenstraat 45	hisgiscode: 1036 en 1037

eigenaren

eigenaar in 1715:	Edger Sjoerds
eigenaar in 1725:	Marten Doytzes erven
eigenaar in 1745:	Bruinsjen Pieters
eigenaar in 1762:	Hendrik Hendriks de Boer
eigenaar in 1768:	Keimpe Mintjes
eigenaar in 1769:	Gerrit Reins en Uilke Jelles
eigenaar in 1770	Gerrit Hendriks
eigenaar in 1775	Baukje & Sijbrigje Baukes
eigenaar in 1782:	Jakle Jans Poppes
eigenaar in 1797:	Arjen Pieters Cramer, mr. schoenmaker te Balk
verkoop in 1810 aan:	Hidde Jacobs Koornstra,
eigenaar in 1832 OAT:	Hidde Jacobs Koornstra, mr. slager te Balk
verkoop in 1851 aan:	Cornelis Jan van Broekhuizen, geneesheer te Balk
verkoop in 1862 aan:	Frederik Zacharias Reneman, predikant te Harich
verkoop in 1872 aan:	Maria Jacoba Iddekinge echtgenote van Frederik Zacharias Reneman
verkoop in 1875 aan:	Otte Cornelis Bouwstra, winkelier te Harich
verkoop in 1883 aan:	Jouke Sibbeles Haarsma, timmerman te Balk
verkoop in 1895 aan:	Tjitse van den Bosch schipper te Balk (A 625)
verkoop in 1919 aan:	Jan Smit werkman te Balk en Hendrik de Jager koopman te Balk (A 746)
verkoop in 1919 aan:	Jouke Sloterdijk bakker te Balk ( A 746 gedeelte)
verkoop in 1919 aan:	Albert Strampel visser te Wijckel (A 746 gedeelte)
verkoop in 1919 aan:	Jakob Groenewoud barbier te Balk (A 746)
verkoop in 1936 aan:	Manus Mous, rijwielhandel te Balk

2006

Balk A 744; A 981		Balk A 745; A 980
verkoop in 1919 aan:	Thijs Kuiper koopman te Balk en Tjebbe Durks van der Molen koopman te Balk
verkoop in 1919 aan:	Jouke Sloterdijk bakker te Balk (A 744 gedeelte) en Johannes Haringsma werkman te Balk (A 744 gedeelte)	verkoop in 1919 aan:	Jouke Sloterdijk bakker te Balk (A 745 gedeelte)
Dit deel werd gebruikt voor de opslag van kaas door Johannes Haringsma. Horlogemaker Jan Jongstra begint hier in 1951 met het repareren van horloges en uurwerken. Na ongeveer 7 weken verhuist hij naar de Raadhuisstraat. Later was het de werkplaats van Manus Mous.			Dit deel is nog lang bewoond geweest door verschillende gezinnen.

kadastrale gegevens

kaart 1832

kadastrale kaart 1832

249 hernummerd in 1853 naar nummers 390, 391 en 392

249a hernummerd in 1853 naar nummers 390, 391 en 392

390, 391 en 392 samengevoegd in 1885 naar nummer 625

625 gesplitst in 1901 naar nummers 744,745,746

744 hernummerd in 1920 naar nummers 980 en 981

745 hernummerd in 1920 naar nummer 980

746 hernummerd in 1920 naar nummer 979

minuutplan 1832 / netteplan 1887

bron: Tresoar

het pand 1845

kaart 1913

kadastrale kaart 1913

verkopen

Overdracht van het pand op 1 april 1810 (grasmaand) tussen Arjen Pieters Cramer en Hidde Jacobs. Opmerkelijk hierin is de benoeming van de brede steeg tussen panden van Swinderenstraat 45 en 50 als Lijnbaansteeg.

bron: GAA V3, folio 146 uit het rechterlijk archief beschikbaar gesteld door Andries Koornstra

bron: Leeuwarder Courant van 7 februari 1851

bron: Leeuwarder Courant van 18 december 1874

bron: Leeuwarder Courant van 15 juli 1895


	Op de foto de steeg tussen nummer 45 en 50 met links de bakkerij van Sloterdijk. Het hoge deel rechts het pakhuis (A 745) achter het woon-winkelpand (A 746) van Manus Mous met deels er onder een éénkamerwoning bestaande uit een gang met aan het einde een keukentje en aangrenzend een woonkamer met bedsteden. Geheel achter rechts het kaaspakhuis (A 744) van Johannes Haringsma, later de werkplaats van Manus Mous.



	foto beschikbaar gesteld door Herman Mous

bewoners

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 60; 1859 - 1910 Balk 68; 1910 - 1930 Balk 81; 1930 - 1953 Balk 84; 1953 - heden van Swinderenstraat 45


reëelkohieren 1715 - 1805
	eigenaar / bruiker
1715 - 1716	Edger Sjoerds / Willem Arnoldus; blad 77, nummer 58
1717 - 1718	Edger Sjoerds / Willem Arnoldus; blad 79, nummer 58
1721 - 1722	Edger Sjoerds / Hendrik Jans weduwe; blad 108, nummer 58
1725 - 1733	Marten Doytzes erven / zelfs; blad 108, nummer 58
1739 - 1742	Marten Doytzes erven / Doey Sibles; blad 108, nummer 58
1745	Bruinsjen Pieters / zelfs, later Berend Esken; blad 108, nummer 58
1746	Bruinsjen Pieters / Berend Esken; blad 108, nummer 58
1747 - 1750	Bruinsjen Pieters / Jan Snijder; blad 108, nummer 58
1758	Bruinsjen Pieters / Jan Donker; blad 108, nummer 58
1762 - 1766	Hendrik Hendriks de Boer / Jan Donker; blad 108, nummer 58
1767	Hendrik de Boer / Laurens Teunis; blad 108, nummer 58
1768	Keimpe Mintjes / Keimpe Mintjes; blad 108, nummer 58
1769	Gerrit Reins en Uilke Jelles / Mentze ???; blad 108, nummer 58
1770 - 1772	Gerrit Hendriks / Doede Wybes; blad 108, nummer 58
1773 - 1774	Gerrit Hendriks / Hepke Oedses; blad 108, nummer 58
1775	Baukje & Sijbrigje Baukes / zelfs en Hepke Oedses; blad 161, nummer 58
1777 - 1780	Sijbrigje Baukes / zelfs en Koert Beerents; blad 161, nummer 58
1782 - 1785	Jakle Jans Poppes / Geert Jacobs en Koert Beerents weduwe; blad 161, nummer 58
1786 - 1792	Jakle Jans Poppes / Geert Jacobs en Koert Beerents weduwe; blad 162, nummer 58
1793 - 1795	Jakle Jans Poppes / Crijn Eppinga en Koert Beerents weduwe; blad 162, nummer 58
1797 - 1804	Arjen Pieters; blad 162, nummer 58
speciekohieren 1748 - 1806
1805	Arjen Pieters; Jacob Obbes (2de post) gealimiteerd; blad 50 / volgnummer 51
taxatie van de gebouwen in de gemeente van Balk 1812, huisnummer Balk 60
1812	Willem Dillings, volgnummer 60
1812	Teunis Ydes Beekhof, volgnummer 60
1812	Hidde Jacobs, Boucher = slager, volgnummer 87
volkstelling 1829 blad 64; huisnummer Balk 60
1829	Hidde Jacobs Koornstra, politie diender
volkstelling 1829 blad 65; huisnummer Balk 60
1829	Klaas Piers Jongsma, werkman
volkstelling 1840; huisnummer Balk 60
1840	Hidde Jacobs Koornstra, politiedienaar

1840	Klaas Piers Jongsma, werkman
woningregister 1849 - 1859 blad 78; huisnummer Balk 60 / 68
1849 - 1850	Akke Willems de Wilde, weduwe Hidde jacobs Koornstra, zonder beroep ( * 1786 te Harich)
1851 - 1851	Jelle Hiddes Koornstra, ( * 25 september 1823 te Balk)
1851 - 1851	Klaas Wiebes Pelsma, schoenmaker ( * 28 december 1804 te Nijemirdum); hoofd
1851 - 1853	Willemke Steenbeek, weduwe Klaas Wiebes Pelsma, ( * 1804 te Schokland); hoofd vanaf 1851
	Fokke Roelofsma, ( * 1786 te Balk)
185? - 1854	Frederik Johannes Gijsen (Geyzen), touwslager ( * 1811 te 's Gravenhage)
1854 - 1859	Petrus Johannes Eilers (Eylers), schoenmaker ( * 7 mei 1810 te Noordwolde)
	Johannes Meijer, schoenmaker ( * 3 september 1811 te Leeuwarden)
woningregister 1859 - 1869 blad 25; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 392, huisnummer Balk 68
1859 - 1864	Petrus Johannes Eilers (Eylers), schoenmaker ( * 7 mei 1810 te Noordwolde)
1860 - 1862	Jacob Scheltinga, schoenmakersknecht
1862 - 1863	Johannes Potma,
1863 - 1864	Hendrik vd Vleugel,
1864 - 1864	Tysse Vlonk,
1864 - 1864	Tjalling Smeeking,
1864 - 1869	Marten Siebes Visser,
woningregister 1869 - 1879 blad 49; kadastrale gemeente Balk sectie A 392, volgnummer 227 / 214
1869 - 1880	Marten Siebes Visser, schoenmaker
bevolkingsregister 1880 - 1890 blad 90; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 392
1880 - 1884	Marten Siebes Visser, schoenmaker
1884 - 188?	Froukje Alberts Wierda, wed. Marten Visser
1881 - 1885	Johannes van der Zee, commencaal
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 67; huisnummer Balk 68
1890 - 1895	Jouke Sibbeles Haarsma, timmerman ( * 24 april 1851 te Mirns en bakhuizen); hoofd
1895 - 1900	Tjidze van den Bosch, winkelier ( * 26 januari 1866 te Balk); hoofd
1896 - 1900	Jan de Groot, machinist ( * 7 april 1875 te Workum)
1897 - 1899	Johanna Wijbenga, dienstmeid ( * 1 oktober 1887 te IJlst)
1899 - 1899	Sjoerd Feenstra, schippersknecht ( * 11 september 1861 te Hindeloopen)
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 75; huisnummer Balk 68 / 81
1900 - 1904	Tjidze van den Bosch, winkelier ( * 26 januari 1866 te Balk); hoofd
1905 - 1910	Johannes Hettinga, koperslagerswinkelier ( * 7 december 1872 te Balk); hoofd
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 5; huisnummer Balk 81
1910 - 1919	Johannes Hettinga
1919 - 1920	Albert Strampel
1920 - 1920	Jan Karemaker
bevolkingsregister 1911 - 1920 H-J blad 46; huisnummer Balk 81
1911 - 1919	Johannes Hettinga, koperslager ( * 7 december 1872 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 S blad 157; huisnummer Balk 81
1919 - 1920	Albert Strampel, visser ( * 21 mei 1881 te Oosterzee); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 K-M blad 8; huisnummer Balk 81
1920 - 1920	Jan Karemaker, touwslager ( * 14 juli 1881 te Enkhuizen)
huisnummerregister 1920 - 1930 blad 8; huisnummer Balk 80
1920 - 192?	barbierwinkel J Reekers
192? - 1930	winkel Jakob Groenewoud
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 75; huisnummer Balk 81
1921 - 1922	Jan Karemaker, touwslager ( * 14 juli 1881 te Enkhuizen); hoofd
1923 - 1928	Jan Reekers, barbier ( * 12 juli 1901 te Balk); hoofd
1929 - 1929	Aukje Huisman, weduwe Jan Groenewoud ( * 1 december 1898 te Balk); hoofd
1929 - 1930	Jakob Groenewoud, winkelier ( * 6 juni 1895 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 75; huisnummer Balk 84
1930 - 1935	Jakob Groenewoud, winkelier ( * 6 juni 1895 te Balk); hoofd
1935 - 1938	Manus Mous, rijwielhersteller ( * 28 september 1906 te Balk); hoofd

1938 - heden	familie Mous

bewoners

huisnummers: 1910 - 1953 Balk 82; 1953-???? van Swinderenstraat 46


1890 - 1900		niet genoemd in register
1900 - 1910		niet genoemd in register
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 5; huisnummer Balk 82
1910 - 1920	bergplaats
register van huisnummering 1920 - 1930 blad 8; huisnummer Balk 82
1920 - 1930	bergplaats

bewoners

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 60; 1859 - 1910 Balk 69; 1910 - 1930 Balk 83; 1930 - 1953 Balk 86; 1953-???? van Swinderenstraat 47


volkstelling 1840; huisnummer Balk 60a
1840	Klaas Piers Jongsma, werkman
woningregister 1849 - 1859 blad 79; huisnummer Balk 60 / 69
1849 - 1850	Klaas Piers Jongsma, werkman ( * 1803 te Mirns); hoofd
1850 - 1851	Jelle Hiddes Koornstra, slager ( * 25 september 1823 te Balk); hoofd
1851 - 185?	Wouter Jonkman, werkman ( * 1817 te Wolvega); hoofd
185? - 1859	Jan Kornelis Hoekstra, werkman ( * 1806 te Langezwaag); hoofd
woningregister 1859 - 1869 blad 25; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 391, huisnummer Balk 69
1859 - 1869	Jan Kornelis Hoekstra, werkman
woningregister 1869 - 1879 blad 48; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 391, volgnummer. 226 / 213
1869 - 1880	Jan Kornelis Hoekstra, landarbeider
bevolkingsregister 1880 - 1890 blad 89; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 391
1880 -1885	Jan Pieters Hoekstra, arbeider
1885 - 188?	Elisabeth Dijkstra, weduwe Jan Pieters Hoekstra
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 386; huisnummer Balk 69
1898 - 1900	Hilbert de Vries, ? ( * 22 oktober 1846 te Oudega HON); hoofd
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 76; huisnummer Balk 69 / 83
1900 - 190?	Ids Valk, arbeider ( * 17 juni 1855 te Koudum)
190? - 1903	Johannes van der Wal, arbeider ( * 2 oktober 1861 te Oudega HON); hoofd
1903 - 1904	Enne Wolthuizen, arbeider ( * 5 maart 1870 te Nijega HON); hoofd
1904 - 190?	Pieter Hendriks Weerman, schoenmaker ( * 16 maart 1882 te Joure); hoofd
190? - 1906	Yke G. de Jong, arbeider ( * 25 mei 1846 te Sondel); hoofd
1906 - 1910	Johannes de Vries, arbeider ( * 9 september 1880 te Harich); hoofd
1906 - 1910	Jacobus Mandemaker, schipper en koopman ( * 11 juni 1865 te Heerenveen); hoofd
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 5; huisnummer Balk 83
1910 - 1919	Jacobus Mandemaker
1919 - 1920	Arend Berends Sikkes
bevolkingsregister 1911 - 1920 K-M blad 183; huisnummer Balk 83
1911 - 1920	Jacobus Mandemaker, koopman in lorren ( * 11 juni 1865 te Heerenveen); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 S blad 104; huisnummer Balk 83
1919 - 1920	Arend Berends Sikkes, timmerman ( * 18 mei 1853 te Mirns en Bakhuizen); hoofd
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 80; huisnummer Balk 83
1920 - 1923	Arend Berends Sikkes, zonder beroep ( * 18 mei 1853 te Mirns en Bakhuizen); hoofd
1923 - 1924	Jan Herresma, bootsman ( * 28 januari 1892 te Hemelum); hoofd
1924 - 1927	Douwe Rekers, koopman ( * 10 februari 1872 te Balk)
1927 - 1929	Jouke Hoekstra, melkcontroleur ( * 2 december 1906 te Harich)
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 76; huisnummer Balk 86
1933 - 1934	Pietertje van der Woude, zonder beroep ( * 11 november 1890 te Scharnegoutum); hoofd
1934 - 1935	Sake de Vries, houthakker ( * 11 september 1857 te Balk); hoofd
1936 - 1939	Hoite Schaap, veehouder ( * 16 mei 1894 te Harich); hoofd

bewoners

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 60; 1859 - 1910 Balk 70; 1910 - 1930 Balk 84; 1930 - 1953 Balk 87; 1953 - ???? van Swinderenstraat 48


woningregister 1849 - 1859 geen bladzijde voor huisnummer 60 / 70

woningregister 1859 - 1869 blad 26; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 390, huisnummer Balk 70
1859 - 1861	Yge Siegers Lyklema
1859 - 1861	Jantje Westerbaan,
	Jol Jacobs van der Veer, wed. Fokel Planting
	Marten J Hoekstra,
	Pieter Jans Hoekstra,
woningregister 1869 - 1879 blad 48; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 390, volgnummer 225 / 212
1869 - 1880	Pieter Jans Hoekstra, boscharbeider
bevolkingsregister 1880 - 1890 blad 89; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 390
1880 - 188?	Frans van der Steeg, tuinman
188? - 1890	Tjibbe Bandstra,
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad ??; huisnummer Balk 70
	geen bewoners
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 77; huisnummer Balk 70 / 84
1900 - 1900	Gerrit van der Hoff, stuurman ( * 15 april 1857 te IJlst); hoofd
1902 - 190?	Jacob Everaarts, machinist ( * 17 oktober 1871 te Leeuwarden); hoofd
190? - 190?	Durk Jansma, koperslager ( * 19 juli 1865 te Balk); hoofd
190? - 1906	Tjidze van den Bosch, koemelker ( * 26 januari 1866 te Balk); hoofd
1906 - 1910	Johannes Haringsma, vrachtrijder ( * 12 juli 1883 te Harich); hoofd
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 5; huisnummer Balk 84
1910 - 1920	Johannes Haringsma
bevolkingsregister 1911 - 1920 H-J blad 28; huisnummer Balk 84
1911 - 1920	Johannes Haringsma, vrachtrijder ( * 12 juli 1883 te Harich); hoofd
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 81; huisnummer Balk 84
1921 - 1922	Johannes Haringsma, los werkman ( * 12 juli 1883 te Harich); hoofd
1922 - 1924	Pieter Broersma, arbeider ( * 28 februari 1891 te Hichtum); hoofd
1924 - 1925	Pieter de Vries, autobusondernemer ( * 3 augustus 1900 te Surhuisterveen); hoofd
1925 - 1930	Ynte Hylkema, arbeider ( * 11 oktober 1885 te Harich); hoofd
1930 - 1930	Bouwe Fokkens, arbeider ( * 11 mei 1879 te Tjerkgaast); hoofd
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 77; huisnummer Balk 87
1931 - 1933	Bouwe Fokkens, los arbeider ( * 11 mei 1879 te Tjerkgaast)

timmerman Jouke Sibbeles Haarsma

bron: Leeuwarder Courant van 19 mei 1878

barbier Jacob Groenewoud

bron: Leeuwarder Courant van 23 september 1919

Jakob Jans Groenewoud begint in 1919 in dit pand aan de Harichsterzijde een kapperszaak. Naast het knippen worden er sigaren, parfumerieën, naaimachines en orgels verkocht. Uiterst links op onderstaande foto de winkel met in de deuropening de vrouw van Jakob Groenewoud, Romkje Groenewoud - Kroeze

prentbriefkaart 500-028 collectie Johan Groenewoud

De kaart is uitgegeven door Jakob Groenewoud

bron: Balkster Courant 1925

Tijdens de verbouwing van boekhandel de Jong op van Swinderenstraat 9 in 2015 zijn een groot aantal kranten achter het behang gevonden. Deze advertentie komt daaruit.

bron: Balkster Courant van 4 april 1928

bron: Balkster Courant van 17 november 1928

bron: programmaboekje volksfeesten te Balk september 1930



bron: Balkster Courant van 5 maart 1932

bron: Balkster Courant van 24 februari 1934

In 1936 koopt Jakob Groenewoud een pand verderop in de winkelstraat alwaar de familie Groenewoud tot 1967 zou blijven wonen.

Mous tweewielers


Jozef Mous begon voor zichzelf nadat hij op 1 januari 1919 eervol ontslag had gekregen als machinist bij de Volharding te Balk. Dit was aan de Wilhelminastraat in de woningen van de woningbouwvereniging Gaasterland. In 1923 koopt hij een stuk grond aan de Wilhelminastraat waar hij een huis op laat bouwen met rijwielhandel en reparatie-werkplaats. Zijn zoon Manus hielp hem daarbij eenhandje en leerde al snel de fijne kneepjes van het vak. In 1930 begon Manus Mous voor zichzelf in een pand aan de Harichsterzijde. Hij was de 7e fietsenmaker in het dorp; de anderen waren Wagenmakers, vd Heide, Haantjes, Pelsma, Reekers en zijn vader Jozef.
	het pand in de Wilhelminastraat

Zoals in die tijd gebruikelijk had men naast de fietsen-business er nog een of ander handeltje bij, want alleen van de reparaties en verkoop kon de schoorsteen niet blijven roken. Hij begon met het uitventen van melk dat tot 1952 heeft geduurd, daarbij geholpen door 'lange Pieter'. Manus Mous was wel genoodzaakt om voor extra inkomsten te zorgen, want in zijn gezin met 11 kinderen waren er heel wat monden te vullen. Het plakken van een band kostte toen nog 20 cent en de verkoop van een batterij of fietslampje leverde 15 cent op.
Herman Mous is bij zijn vader in april 1951 in de zaak gekomen. In 1969 nam hij de zaak helemaal over. Manus Mous ging zich vanaf die tijd in het bijzonder bezig houden met de verhuur van fietsen. Door het toerisme in deze regio een sterk groeiende tak in de fietsen-business. Rond 1985 had Mous tweewielers zo'n 300 fietsen verspreid over diverse campings in Gaasterland in de verhuur.

Manus Mous in de deuropening van de winkel


bron: programmaboekje muziek- en zangconcours te Balk op 16 augustus 1950


bron: programmaboekje muziek- en zangconcours te Balk op 16 augustus 1950


	Vanaf 1989 werkt Herman Mous jr. mee in de zaak, met ingang van 1992 in een vennootschap onder firma. Vanaf januari 2000 is Herman Mous sr. geheel uit de zaak gestapt en gaat zoon Herman verder als éénmanszaak.

	Het pand is meermalen opgeknapt. In 1969 is de achter de woning gelegen bebouwing geheel gesloopt om plaats te maken voor de huidige werkplaats en lood. In 1977 is een grote verbouwing uitgevoerd, waarbij de winkel met voorgevel zijn gewijzigd.

bewerkte tekst uit het jubileumboek van de WHI uit 1986 geschreven door M. Hendriks
foto's beschikbaar gesteld door Herman Mous


bron: Balkster Courant van 12 november 1960



het pand aan de achterzijde in december 2007


In het voorjaar van 2008 is het pand grondig verbouwd. De winkel is vergroot en het dak is geheel doorgetrokken naar de achtergevel van de werkplaats en opslagruimte. Op 3 april 2008 is de winkel feestelijk heropend.
foto's gemaakt door Johan Groenewoud

De "fietszaken" van de Fa. Haantjes zijn volgens de advertentie geplaatst in de Balkster Courant van 27 maart 2008 overgedragen aan Mous Tweewielers.


beginpagina langsdeluts	laatste wijziging: 8-09-2022