 |
|
| foto 120-066 gemaakt door Bram de Smit | |
| Aan de Lorbuorren 3 stond zeker al vanaf het begin van de achttiende eeuw een boerderij. De boerderij was eerst van grietman Regnerus Annaeus Lyklama van Wijckel. In 1751 verkocht de grietman de boerderij aan de broers Idske en Jan Poppes en de schoonvader van Idske: Petrus de Blij. Zij verpachtten de boerderij niet, maar gebruikten hem zelf. In 1791 overleed Petrus de Blij. De boerderij kwam toen op naam te staan van Idske Poppes en zijn kinderen Neeltje en Poppe en een oomzegger, Jackle Poppes. In 1811 liet Poppe Idskes Poppes op deze plek een nieuw boerderij bouwen: Idske Poppes Sathe. | |
| bron: fan Klif en Gaast nummer 14, juni 2013 Idske Poppes Sathe | |
 |
|
| Een luchtfoto gemaakt in 1958 met op de voorgrond de drie boerderijen aan de huidige Lorbuorren, rechts de boerderij te bereiken via de huidige Wilhelminastraat. Op de achtergrond de lintbebouwing langs de Luts in Balk, de uitbreiding met de mr. C.J. Trompstraat achter de Dubbelstraat links boven en rechts de uitbreiding achter de Harichsterstikke (Wilhelminastraat) met onder andere de Julianastraat. | |
| v.l.n.r. : Lorbuorren 4 / Lorbuorren 3 / Lorbuorren 1 en 2 / Wilhelminastraat 76 | |
| Lorbuorren is in 1953 de officiéle straatnaam geworden van deze buurt. De naam komt al in 1718 voor op oude kaarten en is vernoemd naar een zekere "Lor" die daar gewoond heeft. Deze van oorsprong Friese naam wordt nu niet meer gebruikt. | |
 |
|
| Schotanuskaart uit 1718, bron: Tresoar | |
| Eekhoff atlas 1849-1859 | |
 |
|
| bron: www.hisgis.nl | |
| Het digitale minuutplan uit 1832 gecombineerd met de TMK (Topografische Militaire Kaart) uit 1864 geeft een beeld van de bezittingen van boterkoper Poppe Idskes Poppes in 1832. De gele percelen waren in eigendom van Poppe Idskes Poppes. Het rood omkaderde perceel naast de L van Lorreburen is de Idske Poppes Sathe aan de Lorbuorren in Harich. | |
| kadastrale perceelsnummers in 1832: | |
| kadastrale gemeente Balk sectie H nummer 323 huis en erf / kadastrale gemeente Balk sectie H nummer 322 tuin | |
| Minuutplan van 1832 van dit deel van Lorbuorren. De middelste boerderij is Idske Poppes Sate kadastraal bekend als kadastrale gemeente Balk sectie H nummer 323. De bovenste boerderij is jarenlang in gebruik geweest door de familie Smink (H 319 in 1832, H 792 in 1887) en de onderste boerderij ( H 329 in 1832, H 794 in 1887) door de familie de Jong. | |
| minuutplan 1832 / netteplan 1887 | |
| een aantal eigenaren van Idske Poppes Sathe aan de Lorbuorren te Harich: | |
| grietman Regnerus Annaeus Lyklama van Wijckel eigenaar tot 1751 / Petrus de Blij / Jan Poppes | |
| Idske Poppes (1724-1808) / Poppe Idskes Poppes (1763-1837) / Idske Poppes Poppes (1791-1863) | |
 |
|
| bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat rëelkohieren Gaasterland 1801 blad 118 volgnr. 2 Harich, toegang 104 | |
| eigenaren in 1801 volgens het reëelkohier: Idske Poppes (1724-1808), zijn kinderen: Poppe en Neeltje Idskes, Poppe en Jakle Jans, Meindert en Hans Ygrams, Bauke Pieters , Anne en Wigle Annes. | |
| Idske Poppes was eigenaar/gebruiker van de kop-hals-romp boerderij met opkamer, anno 1811, te Lorbuorren onder Harich. (groot ca 120 pondematen). Deze boerderij werd naar hem aangeduid als de "Idske Poppes Sathe". In de woonkamer bevinden zich een vijftal tegeltableaus die voorstellingen te zien geven van het boeren- en boterkoperbedrijf. Waarop onder andere het merk van zijn familie, dat ook in het familie wapen van de familie Poppes is te vinden. | |
 |
|
| tegeltableau met de boerderij op Lorbuorren | |
 |
 |
| bron: Fries Scheepvaartmuseum te Sneek | bron: Fries Scheepvaartmuseum te Sneek |
Tableau. 6x4 tegels. Voorstelling in blauw-wit van botervaten, een koe, een botergoot en het huismerk van Idske Jans Poppes te Balk. De voorstelling is geplaatst in een geschilderd kader van rocailles, bloemen en een kroon. |
Tableau. 6x4 tegels. Voorstelling in blauw-wit van een boterschip (een soort beurtschip) zeilend vanuit een haven of vaart. Op de achtergrond een kofschip. Rechts op de wal een man die een uitkijkpaal beklimt. Voorts twee mannen waarvan de een de ander in het water lijkt te duwen. De voorstelling is geplaatst in een kader van rocailles. |
Volgens het debiteurenboek van het bedrijf Tichelaar (Ryskargyf Fryslân) is door Tichelaar geleverd aan Poppe Idskes Poppes te Balk: - 17 juli 1811: hond van vier tegels - 12 juli 1811: kat van vier tegels - 29 juli 1811: zes bloempotten van 16 tegels - 29 juli 1811: een stukje van 15 tegels - 29 juli 1811: vier stukjes van 24 tegels Volgens de ovenboeken van Tichelaar (Ryksargyf Fryslân) is gebakken op 21 juli 1811: 'vijf stukjes'. De schilder was Poppe Andries Meinsma, die in 1811 nog werkzaam is in de gleibakkerij van Kingma te Makkum. Een enkele maal schilderde hij voor Tichelaar, waar hij in 1812 definitief in dienst komt. Het tableau is in 1988 door Jan Pluis in de publicatie 'Schepentegels' toegeschreven aan een tegelschilder met de noodnaam M.K.B., iemand die werkte voor de tegel- en aardewerkfabriek van Hylke Kingma te Makkum., literatuur: - S. ten Hoeve, 'Twee tegeltableaus uit Idske Poppessathe te Harich' in: Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1986, pp. 60-65. - Jan Pluis, Tegelvaart, pp. 61-62 - Leeuwarder Courant 1 september 1962. - J. Pluis, S. ten Hoeve, P.J. Tichelaar, Fries Aardewerk. Kingma Makkum, deel I, (Leiden 2000) p. 72-76 en 98. - P.J. Tichelaar, Fries Aardewerk. Tichelaar Makkum 1700-1876, deel III, (Leiden 2004), p. 171-172. |
|
| bron: Fries Scheepvaartmuseum te Sneek | |
| In de winter van 1859 - 1860 heerst er een besmettelijk longziekte onder het vee in Friesland. Gedeputeerde Staten van Friesland publiceren in de Leeuwarder Courant van 13 maart 1860 onder punt 1: het aantal gestorven runderen per gemeente, onder punt 2: op welke bedrijven de ziekte geconstateerd is en onder punt 3: op welke bedrijven gezond vee is. | |
| Op het boerenbedrijf van Idske Poppes Poppes onder Harich wordt de besmettelijk longziekte ook geconstateerd. | |
| Enkele maanden later wordt bij een boerenboelgoed de complete veestapel en het boerengereedschap verkocht. Normaliter komen allerlei kooplieden af op zo'n boelgoed om eten- en drinken te verkopen. Bij dit boelgoed is het niet toegestaan om "tapperijen, koek- en houwblokken" in de nabijheid van de boerderij te plaatsen. | |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 6 april 1860 | |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 1 mei 1860 | |
| Vanaf circa 1923 wordt de boerderij gepacht door de in Oudemirdum geboren Sytze Annes Breemer (1884-1962). De familie Rengers was in die tijd eigenaar van de boerderij en omringende landerijen. Rond 1950 neemt zijn zoon Sjouke Breemer het boerenbedijf over. Het gezin Breemer zal tot ongeveer 1980 op de boerderij wonen. De landerijen worden verkocht aan de gemeente Gaasterland die het gebruikt voor de uitbreiding van Balk. Het nieuwbouwplan Welgelegen is onlangs afgerond met de aanleg van de Weind. | |
 |
|
| foto beschikbaar gesteld door Bram de Smit | |
| De foto is gemaakt in 2010 door de Groninger kunstenaar Arjen Boerstra, m.b..v. een vlieger en waarbij de weers-en windomstandigheden nauw luisterde; BF 5/6 en ZW wind. | |
 |
|
| foto 120-067 gemaakt door Bram de Smit | |
| Een recente foto van de boerderij bewoond door Bram en Theunie de Smit. | |
 |
|
| voorjaar 2016 | |