Belgische vluchtelingen

Belgische vluchtelingen in Gaasterland (Balk)

deze pagina wordt binnenkort verplaatst naar : deze link

een krantekop uit de Leeuwarder Courant van 22 december 1984

klik op bovenstaande afbeelding voor een uitgebreid artikel in de Kerstbijlage over de Belgische vluchtelingen die 70 jaren daarvoor in Gaasterland verbleven.

Het HWG (Histoarysk Wurkferbân Gaasterlân) heeft een werkgroep in het leven geroepen om in 2014 een tentoonstelling over de Belgische vluchtelingen samen te stellen. De werkgroep bestaat uit: Auke Hylkema (Balk) voorzitter; Johan Groenewoud (Balk) secretaris; Yde Jan van de Lageweg (Balk) penningmeester; Henk Luyckx (Wijckel), Herman Melchers (Bakhuizen), Renneke Piersma (Warns).

Hebt u nog foto- of ander materiaal uit die periode dan kunt contact opnemen met de Johan Groenewoud email of met één van de andere werkgroepleden. Van foto’s over dit onderwerp die al eerder in de Balkster Courant gepubliceerd zijn geweest willen we graag digitale scan maken.

zie verder op www.interneringsdepotgaasterland.nl

onder deze link de agenda van herdenkingen in de provincie Antwerpen

bron: Het nieuws van de dag 26 augustus 1914

bron: Rotterdams Nieuwsblad 21 augustus 1914

bron: Het nieuws van de dag 27 augustus 1914

foto 212-001 beschikbaar gesteld door Petra Haarsma

De eerste groep vluchtelingen kwam met de veerboot uit Enkhuizen aan in Stavoren. Te voet gingen ze via de zeedijk verder naar Harich, waar ze huisvesting kregen in en bij de boerderij van Sjoerd de Vries ('t Spitael). Op de foto het tentenkamp bij 't Spitâel.

bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's van 29 augustus 1914

foto 176-102 archief Mar en Klif

Aankomst van Belgische vluchtelingen in augustus 1914 in Gaasterland vanuit Heerenveen uit de richting van Sint Nicolaasga.

bron: Algemeen Handelsblad 18 oktober 1914

bron: Rotterdams Nieuwsblad 11 december 1914

bron: Leeuwarder Courant van 13 november 1914

foto gepubliceerd in het november nummer 2007 van "fan Klif en Gaast Ald nijs út Gaasterlân"

Misschien zijn de marechaussees op de foto de vier die volgens onderstaand artikel in Oudemirdum gestationeerd zijn.

bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's van 24 oktober 1914

bron: Algemeen Handelsblad van 4 oktober 1914

bron: Sumatrapost van 16 november 1914

deel 1, deel 2, deel 3

klik op bovenstaande afbeelding voor het complete artikel

prentbriefkaart 080-235 beschikbaar gesteld door Auke Hijlkema

klik op de afbeelding voor de voorzijde van de prentbriefkaart

foto 183-001 beschikbaar gesteld door Ruben Betsema

Gevluchte Belgen werden in Balk onder andere opgevangen in de Christelijke Lagere School aan de Harichsterzijde, nu is dit Meerweg 2. Op bovenstaande foto een aantal schoolkinderen met Belgische militairen voor de school. Rechts is de bakkerij van Wiebe Tjeerds Wijnstra.

foto 183-001 beschikbaar gesteld door Ruben Betsema

Belgische militairen voor de Lagere School aan de Harichsterzijde van Balk tegenover de raadhuisbrug.

Interneeringsdépôt Gaasterland Balk

Ook de zolder van het pakhuis van het latere Groene Kruis gebouw aan de Lytse Side in Balk werd gebruikt in deze periode om belgische miliairen onder te brengen. Op de balken zijn teksten gevonden van de geïnterneerde soldaten zoals, LEVE BELGIË , VIVE LA BELGIQUE.

foto 175-002 gemaakt door de familie Koning

De sergeant-majoor was ingekwartierd bij de familie Groenhof aan de Dubbelstraat.

foto 025-003 beschikbaar gesteld door mevrouw van der Werf - Groenhof

meer over Belgische vluchtelingen in de 1e wereldoorlog is te vinden op de website

www.wereldoorlog1418.nl

www.vijfeeuwenmigratie.nl

opstand kamp Zeist

www.inflandersfields.be

foto beschikbaar gesteld door Historische Kring Woudsend

De foto komt uit het album van Holkje Visser-Bruinsma. Zij is geboren in de week van 18 - 21 april 1916 te Woudsend als dochter van Jelle Bruinsma en Alida Dijkstra. De foto is genomen aan de Meerweg in Balk. Het metselwerk rechts is van Hoeve Oostenburg (nu zeilschool De Stipe) De man rechts op de foto zou Hylke Hylkema (1844-1937) kunnen zijn. Hij woonde met zijn vrouw Hylkje Koornstra (1850-1919) in de woning met de fraaie levensboom boven de voordeur.

bron: Balkster Courant van 6 februari 1915

foto 176-101 archief Mar en Klif

De gaarkeuken voor de vluchtelingen in Balk. Onduidelijk is waar deze keuken zich precies bevond. Geheel rechts, de man met de hand op de borst, is Henry Duysburgh, geïnterneerd onderofficier uit Brussel (Vorst), Brusselsesteenweg 138. De foto is genomen op 5 november 1914 te Balk.

bron: Balkster Courant van 6 februari 1915

foto 176-100 archief Mar en Klif

Een groep Belgische soldaten bezig met kaartspelen in Balk.

bron: Leeuwarder Courant van 6 april 1915

foto 216-006 beschikbaar gesteld door Renneke Piersma

Het zangkoor van de Belgische geïnterneerde soldaten te Balk (Holland) op 11 juni 1915.

Belgische lichte infanterie. Kaart verstuurd van Oudemridum naar Utrecht in februari / maart 1916

klik op de afbeelding voor de voorzijde van de envelope

foto 017-017 beschikbaar gesteld door de familie Haantjes

foto 017-016 beschikbaar gesteld door de familie Haantjes

foto van onbekende "Belgische" soldaat

foto van onbekende "Nederlandse" soldaat

bron: Balkster Courant van 1 mei 1915

bron: Balkster Courant van 11 september 1915

<<< bron: Balkster Courant van 6 februari 1915

Bovenstaande kaart is op 24 augustus 1915 verstuurd door een Belgische vluchteling, Lambert Fernand, naar monsieur Joseph Defêche woonachtig aan de Thier de la Chartreuse 22 in Liege; Luttich oftewel Luik.

De tekst van de kaart is ontcijferd en vertaald door Philippe Demoulin uit België waarschijnlijk familie van de geadresseerde. De franse tekst bevat veel spelfouten. Het is een letterlijke vertaling.

Balk le 24-8-15 Un bonjour à toute la famille. Je vous envoi quelque mots pour vous faire savoir que je suis en bonne santé et que j'espère de toute votre famille de même. Nous attendons le jour du retour avec impatience l an passé n'ayant plus revu les vieux patience et courage Compliment a tous les camarade fontainniers(?). En attendant de nous revoir recevez mais sincere salutation Lambert Fernand interner a Balk Friesland ?? ??"	"Balk 24-8-15 Een goedendag aan de alle familie. Ik verzend u enkele woorden om u mede te delen dat ik in goede gezondheid ben en dat ik van alle uw familie van zelfde hoop. Wij wachten op de dag van de terugkeer met ongeduld. Het vorige jaar heb ik de oude niet meer gezien geduld en moed. Compliment aan alle kameraden fontainiers. Door te wachten om ons te herzien ontvangt Hoogachtend Lambert Fernand die aan Balk Friesland wordt opgesloten"

overdwars aan de rand: "Compliment a mais parent si?? ?? Salme"
op de voorzijde: "Notre chemin est libre si on était délivré"
een fontainier is: 1. persoon die naar het te gebruiken grondwater zoekt. 2. specialist van het leggen en het onderhoud van de pompen, die van water, bronnen enz. worden geleid.

bron: Balkster Courant van 31 juli 1915

bron: Balkster Courant van 17 juni 1916

bron: Balkster Courant van 26 augustus 1916

bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's 1 juni 1915

bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's 15 okt 1915

bron: Balkster Courant van 14 februari 2008

Ruim voor de oprichting van VV Balk werd er al gevoetbald in de gemeente Gaasterland. In 1915 door de geïnterneerde Belgische soldaten. Het kan ook zijn dat op bovenstaande foto inwoners van Gaasterland staan. Dit is niet bekend.

Oproep!!

Wie staan er op deze foto?

Belgen op de foto met Simkje "het schoonste meisje van Balk"

foto beschikbaar gesteld door Johannes Haringsma

briefkaart 151-001 beschikbaar gesteld door mevr Lindeboom-de Vries

klik op de briefkaart voor het lezen van de tekst

afzender: IsiDoor Boen op de vierwege Koekelare (Coeckelaere) uit West Vlaanderen

De familie Luitzen de Vries woonde aan het Westeinde aan de weg naar Ruigahuizen vlak aan de Luts. In de eerste wereldoorlog werden hier Belgische militairen gehuisvest. Na vertrek naar Belgié bleef er contact met de voormalige vluchtelingen.

prentbriefkaart 103-012

Het Westeinde met 't Sael rond 1915. Het zou best eens kunnen zijn dat de schrijvers van de briefkaart en de brief op deze foto staan te vissen in de Luts achter en naast de woning van Luitzen de Vries.

Ook na de oorlog bleef er contact getuige deze brief verzonden op 22 januari 1920 vanuit Brussel

pagina 1, pagina 2, pagina 3

brief 151-002 beschikbaar gesteld door mevr Lindeboom-de Vries

De Belgische soldaten die in 1914 naar Nederland waren gevlucht, vonden onder meer onderdak in Gaasterland. Ze werden aanvankelijk bij de bewoners in de dorpen ondergebracht. Hier een groep die werd ingekwartierd in de timmerwinkel van H. Haarsma te Balk. Rechts boven zien we Haarsma en zijn vrouw en hun zoon Lykele, terwijl op de onderste rij hun dochter een plekje tussen de Belgen heeft gevonden.

foto en tekst uit het boek "Gaasterland in oude ansichten"

De foto, gemaakt in mei 1915, komt uit het boek "Doordrukken. Het verhaal van een familiebedrijf. 118 jaar Hoekstra"

Voor zover te ontcijferen uit de aantekeningen op de achterkant van de foto hier de namen (en functies) van het gezelschap:

v.l.n.r. achteraan

Teatske Grouwstra, Bauke Hoekstra; Geradine Hoekstra; Johannes Hoekstra; Armand Ricolet uit Luik, lancier; Jacob Hoekstra; Puisse Brouha, artillerist en madame Brouha, ook uit Luik

middenrij v.l.n.r.

Francois de Winter, corrector uit Lier bij Antwerpen, in het leger artillerist fort Schoten; F.D. Hoekstra en zijn vrouw; Fernand Tienedael, 17 jaar, leerde voor onderwijzer, in het leger infanterist.

voorste rij v.l.n.r.

Prosper Cloof uit Luik, infanterist; George Brouha, 4 jaar; Edmond Bulckens uit Antwerpen, letterzetter, in het leger infanterist.

foto 181-001 beschikbaar gesteld door Hennie Jongsma

Hendrik Jongsma met de hand op de schouder van zijn vrouw Duttje Stegenga met drie Belgische soldaten, twee onbekende vrouwen en een kind, waarschijnlijk zoon Sietse Jongsma, op de stoep van Balk 227, nu Raadhuisstraat 65.

bron: Leeuwarder Courant van 12 april 1919

bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's van 17 december 1918

bron: Nieuwsblad van Friesland, Hepkema's van 22 april 1919

bron: Leeuwarder Courant van 23 mei 1919

Hendrik Luyckx zou de geschiedenis ingaan als de enige Belg die achterbleef, Zoals zovelen van zijn naar Gaasterland verbannen wapenbroeders kwam hij lopend naar Balk, waar hij bij particulieren (in een koetshuis) onderdak kreeg. De sympathieke Vlaming, die een jaar na zijn komst trouwde met Sibbeltje Groenewold, is na beëindiging van de internering in Friesland wel naar huis teruggekeerd, maar besloot zich blijvend in Balk te vestigen omdat zijn vrouw als een berg tegen wonen in de vreemde opzag.

Andere locaties in Nederland waar tussen 1914 - 1918 Belgische en andere vluchtelingen zijn ondergebracht:

Zeist (militairen)

www.archiefeemland.nl

Harderwijk (militairen)

www.stadsmuseum-harderwijk.nl

Oldebroek (militairen)

www.mijngelderland.nl

Gouda (burgers)

www.goudsecanon.nl

Uden (burgers)

www.vluchtoord-uden.nl

meer over de Eerste Wereldoorlog: