Dubbelstraat 1

Dubbelstraat 1 (1953)

1715 / reëelcohier Gaasterland, Balk, nummer 151, huis en tapperie
1812 / taxatie gebouwen, Balk 172
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 104, huis en erf
1953 / invoering straatnamen, Dubbelstraat 1
huidig adres (2019) / basis administratie gebouwen, Dubbelstraat 1 en 1a	hisgiscode: 1117

eigenaren

eigenaar in 1700:	secretaris Colde: De herbergyers huysinge op de hoek van de Dubbelstraet binnen Balk daer de Windthond uythangt
eigenaar in 1715:	secretaris Colde
eigenaar in 1758:	Wyntjen Teekes
eigenaar in 1766:	Wybe Gerrijts
eigenaar in 1769:	Antke Johannes
eigenaar in 1770:	Tijs Martens
verkoop in 17?? aan:	Tijs Martens Bosman, herbergier te Balk
verkoop in 1798 aan:	Gerrit Thijsses Bosman, logementhouder te Balk
verkoop in 1828 aan:	Sijbren Aukes Dooper, logementhouder te Balk
verkoop in 1877 aan:	Gemeente Gaasterland

2006

kadastrale gegevens

kaart 1832

kadastrale kaart 1832

104 vernummerd in 1867 naar 463, 464

463 vernummerd in 1879 naar 573, 574

464 is het perceel langs de Luts

573 en 574 komt uit 105, 463, 464

573 vernummerd in 1889 naar 676

574 vernummerd in 1889 naar 675

676 ongewijzigd tot 1928

675 vernummerd in 1917 naar 962, 963

962 ongewijzigd tot 1928 zie Lytse Side 1

963 ongewijzigd tot 1928

minuutplan 1832 / netteplan 1887

bron: Tresoar

Uiterst links de herberg op de hoek van de Dubbelstraat en de Lytse Side rond 1785 naar een waterverftekening van Jan Bulthuis (collectie Fries Museum)

kaart 1913

kadastrale kaart 1913

verkopen

bron: Leeuwarder Courant van 8 februari 1828

Omschrijving van het pand in de koopacte voor notaris Willem Jan Hemsing op 24 mei 1828.

De Comparanten verkoopers verklaarden te hebben verkocht, de Comparanten koopers te hebben gekocht zeker logement en stalling staande en gelgen te Balk en aldaar gekwoteerd met nummer honderd twee en zeventig. Strekkende in eene rigting van het zuidwesten naar noordoosten van de Dubbelstraat tot aan de weduwe Jacob Pieters Kramer hebben ook naastleger ten noord en zuidoosten zoo even genoemde weduwe Jacob Pieters Kramer. Ten zuidwesten de Dubbelstraat en ten Noordwesten de Lutz bekend in de legger van het cohier gebouwde en ongebouwde eigendommen belastingen der Gemeente Balk onder nommer vier honderd negen? Aangeslagen in de belastingen op de gebouwde eigendommen over acttienhonderd acht en twintig op veertien guldens twee cents belast met een floreen en acht stuivers te Wyckel onder nummer honderd vijf en zestig bezwaard met de dienstbaarheid eener ? opslag op de wal bij de Lutz ten dienste der huizen staande in de Dubbelstraat te Balk en ten behoeve van eene zathe en landen staande en gelegen te Wijckel behorende aan Mr. F.Z. Reneman thans in huur en gebruik bij Gauke Krijns Waayer.

bewoners

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 172; 1859 - 1890 Balk 230; 1890 - 1910 Balk 229; 1910 - 1914 Balk 353/354; 1914 - 1920 Balk 389; 1920 - 1930 Balk 413; 1930 - 1953 Balk 398; 1953 - Dubbelstraat 1


reëelkohieren 1715 - 1805
	eigenaar / bruiker
1715 - 1716	secretaris Colde / Jan Gronde; blad 94, nummer 151, huysinghe en tapperie
1717	secretaris Colde / Jan Gronde, nu Lieuwe Jeltis; blad 94, nummer 151, huysinghe tot een herberge
1718	secretaris Colde / Lieuwe Jeltis; blad 94, nummer 151
1721 - 1722	secretaris Colde / Broer Auckes; blad 125, nummer 151
1725 - 1730	secretaris Colde erven / Broer Auckes; blad 125, nummer 151
1733	secretaris Colde / Hendrik Hospes; blad 125, nummer 151
1739	secretaris Colde / Hendrik Berents; blad 125, nummer 151
1742	secretaris Colde / Jan Buttis; blad 125, nummer 151
1745	secretaris Colde / Hidde Sjoerds; blad 125, nummer 151
1746 - 1750	secretaris Colde / Wyntzen Tekes; blad 125, nummer 151
1758 - 1765	Wyntjen Teekes / zelfs; blad 125, nummer 153
1766 - 1767	Wybe Gerrijts / zelfs; blad 125, nummer 153
1769	Antke Johannes / zelfs; blad 125, nummer 153
1770 - 1774	Tijs Martens / zelfs; blad 125, nummer 153
1775	Tijs Martens / zelfs; blad 178, nummer 164 te voren 153
1776 - 1785	Tijs Martens / zelfs; blad 178, nummer 164
1786 - 1795	Tijs Martens / zelfs; blad 179, nummer 164
1797 - 1804	Tijs Martens weduwe / Gerrit Thijsses; blad 179, nummer 164
speciekohieren 1748 - 1806
1770	Tijs Martens, weduwe / blad 61, nummer 129
1780	Tijs Martens, weduwe / blad 61, nummer 129
1795	Tijs Martens overleden, weduwe / blad 61, nummer 129
1796 - 1797	Tijs Martens weduwe op nr. 95 pagina 56 alhier, Gerryt Thijsses van nr 95 pagian 56 alhier / blad 61, nummer 129
1798 - 1805	Gerryt Thijsses / blad 61, nummer 129
1798 - 1804	Geert Knelle / blad 61, nummer 129, bij in
1805	Geert Knelle / blad 61, nummer 129, 2e post
taxatie van de gebouwen in de gemeente van Balk 1812, huisnummer Balk 172
1812	geen vermelding
periode 1812 - 1829


1828	Johannes, zoon van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
volkstelling 1829, blad 237; huisnummer Balk 172
1829	Sybren Aukes Dooper, logementhouder
periode 1830 - 1840
1830	Auke, zoon van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1833	Hylkjen, dochter van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1835	Baukjen, dochter van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1836	Holkjen, dochter van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1839	Luitzen, zoon van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
volkstelling 1840; huisnummer Balk 172
1840	Siebren Aukes Dooper, logementhouder
periode 1841 - 1849
1841	Hylkjen, dochter van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1843	Baukjen, dochter van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
1846	Hielke, zoon van Sybren Aukes Dooper en Boukjen Johannes Marijnen geboren op huisnummer 172
woningregister 1849 - 1859 blad 325; huisnummer Balk 172 / 230
1849 - 1859	Siebren Aukes Dooper, logementhouder
1850 - 185?	Yke Schaap, dienstbode (* 24 oktober 1819 te Joure)
	Hendrikjen Mulder, dienstbode (* 4 maart 1823 te Balk)
	Janke Jentjes Tromp, dienstbode (* 13 maart 1826 te Sloten)
woningregister 1859 - 1869 blad 107 kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 104; huisgnummer Balk 230
1859 - 1869	Siebren Aukes Dooper, logementhouder
1861 - 1862	Hobbe Nolkes Wouda, ( * 5 november 1807 te Sneek)
1860 - 1862	Grietje J Groenendal, ( * 30 april 1844 te Joure)
1862 - 1862	Akke Meinderts Rypkema, ( * 24 februari 1845 te Sint Nicolaasga)
1862 - 1865	Catharina Lykeles de Lange, ( * 10 november 1840 te Lemmer)
1864 - 1864	Jantje Tjebbes Bosma, ( * 4 april 1849 te Lemmer)
1866 - 1867	Dieuwke Heins Krooyenga, ( * 11 november 1836 te Joure)
1867 - 1868	Jeltje Gerrits de Jong, ( * 12 juli 1846 te Lemmer)
1869 - 1869	Jetske van Dijk, ( * 17 november 1846 te Irnsum)
woningregister 1869 - 1879 blad kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 104, volgnummer 307
1869 - 1879	Johannes Sybrens Dooper, logementhouder ( * 17 augustus 1828 te Balk); hoofd
1869 - 1870	Hinke Lolkes Haarsma, ( * 29 oktober 1847 te Hemelum)
	Sjieuwke Willems Kramer, ( * 26 februari 1851 te Joure)
	Bernardus Georg Schrakamp, reizend agent ( * 1 juni 1842 te Bolsward)
187? - 187?	Sijbrigje Bouma, dienstbode? ( * 28 oktober 1851 te Bolsward); inwonend
1878 - 1879	Trijntje Reekers, dienstbode? ( * 2 februari 1860 te Workum); inwonend
bevolkingsregister 1880 - 1890 blad 162 kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 573
1880 - 1890	post- en telegraafkantoor
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 327, huisnummer Balk 229
1890 - 1900	post- en telegraafkantoor
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 325, huisnummer Balk 229 / 353
1900 - 1910	post- en telegraafkantoor
register van huisnummers 1910-1920 blad 27, huisnummer Balk 354 / 389
1910 - 1920	post- en telegraafkantoor
register van huisnummers 1921 - 1939 blad 35; huisnummer Balk 413
1921 - 1930	post- en telegraafkantoor
register van huisnummers 1931 - 1939 blad 30; huisnummer Balk 398
1931 - 1939	hulppostkantoor

1974 - 1989	peuterspeelzaal 't Plankje
1989 - 2007	onderdeel gemeentekantoor
2005 - 2007	Delphion, begane grond
2008 - heden	Bibliotheek Balk

herbergier Tijs Martens

herberg De Roskam

De oudst bekende advertentie in de Leeuwarder Courant waarin herberg De Roskam wordt genoemd is die in de editie van 21 augustus 1805. Hierin worden diverse stukken land onder het dorp Oudega (HO) te koop aangeboden door de "Secretarien" Anne Jolles Ve(e)ning, inspecteur der belastingen te Leeuwarden en Johannes Ruardi notaris te Sloten ten huize van Gerryt Tysses Bosman, castelein in de Roskam te Balk

bron: Leeuwarder Courant van 21 augustus 1805

Vanaf 1828 wordt er in de Leeuwarder Courant gewag gemaakt van harddrijverijen in Balk. En zoals in zoveel steden en dorpen in Friesland worden deze georganiseerd in de maand augustus door de kastelein van de plaatselijke herberg. In Balk is dat de kastelein van De Roskam.

bron: Leeuwarder Courant van 5 augustus 1828

bron: Leeuwarder Courant van 1 september 1843

post- en telegraafkantoor

bron: Leeuwarder Courant van 17 december 1876

bron: Leeuwarder Courant van 27 februari 1877

De architect van het nieuwe gebouw was Jacob Izaaks Douma uit Leeuwarden. Voor de Boterwaag zie Lytse Side 1

Timmerman Pieter Folkerts Postma uit Woudsend was de laagste inschrijver bij de aanbesteding op 7 maart 1877 op het gemeentehuis te Balk. Hij mocht het nieuwe postkantoor en waag bouwen voor een bedrag van f 22097,- Het schilder- en behangwerk is in twee delen apart aanbesteed op 27 december 1877. Het 1e perceel (postkantoor) ging naar Jacob Dijkstra, schilder te Balk voor f 653,- en het 2e perceel (waaggebouw) naar Marten Zwanenburg, schilder te Balk, voor f 647,-

bron: Leeuwarder Courant van 27 april 1877

tekeningen: voorgevel - zijgevel - begane grond - verdieping

bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat

prentbriefkaart024-028 collectie Durk Wortman

prentbriefkaart uitgegeven door F.D. Hoekstra te Balk; poststempel: De Lemmer 4 maart 1901, Groningen 5 maart 1901

Het in 1878 gebouwde postkantoor dat tot 1974 als zodanig in gebruik zal blijven. De foto is rond 1890 genomen.

Aan de hand van bovenstaande foto en tekeningen heeft Gert-Jan Groenewoud een 3D animatie gemaakt van beide gebouwen.

klik op bovenstaande afbeelding voor de animatiefilm


				Op 1 september 1850 werd er een hulppostkantoor in Balk geopend. De postdienst was in die periode veelal gevestigd in het huis van degene die belast was met de postzaken. Vaak als bijbaan naast een winkel. Kwam er een nieuwe kantoorhouder dan verhuisde de postdienst naar de woning van die nieuwe functionaris. Kantoorhouder rond 1850 in Balk, ook wel brievengaarder genoemd, was Marinus de Block van Scheltinga. Zijn zoon, Daniël de Blocq van Scheltinga, werd brievenbode.


				bron: Leeuwarder Courant van 21 oktober 1859

				Tot 1850 werden er natuurlijk wel brieven bezorgd in Balk en omstreken. Sjirk Jans Haga (1778-1841) en later zijn zoon Jan Sjirks Haga (1812-1884) verzorgden o.a. de post.

Op 29 mei 1877 wordt door de zoon van de toenmalige burgemeester jonkheer Jan Hendrik Frans Karel van Swinderen, de 7 jarige Frederik Christiaan Hendrik van Swinderen, de eerste steen gelegd van het nieuwe postkantoor te Balk. Het gebouw was in eigendom van de gemeente Gaasterland en werd verhuurd aan de post- en telegraafdienst (in het begin voor f 700,- per jaar). Op 15 april 1878 wordt het postkantoor in gebruik genomen, de eerste directeur is J.D. Doorman.

Boven het postkantoor is de directeurswoning, de ingang hiervan is in de Dubbelstraat, die tot 1966 als zodanig is gebruikt. De jaarhuur van het hele pand was in 1966 gestegen tot f 1692,80, waarvan f 804,- voor het postkantoor.

bron foto en tekst: Balk in oude ansichten door K.A. de Groot

Naast hotel Gaasterland was het postkantoor en op deze foto zien we dan ook het postkantoor en de postkoets. De koetsier op de bok is Wiebren Weersma en naast hem zit een Sneker buslichter. De man bij het wiel is Pier de Jong, terwijl besteller Imke Wagenmakers voor de ingang van het kantoor staat. Directeur Boot neemt met klerk Bloemsma (links) de stukken door, terwijl S. Nijman achter de postkar staat waarmee men de postpakjes rondbracht (rechts) De foto dateert van 1904.

bron: Leeuwarder Courant van 31 augustus 1880

<<< bron: Leeuwarder Courant van 31 mei 1880

directeuren post- en telegraafkantoor te Balk

Jan Diederik Doorman ( 24 apr 1878 - 1 jan 1885 )	Antonie Laurens Smeenk (16 mrt 1919 - 1 nov 1922)
Johannes Bloemsma ( 1 jan 1885 - 1 sep 1890 )	Harmen Bijl ( 16 jan 1923 - 1930) opheffing telegraaf
Luborius Willem Vollers jr. ( 1 okt 1890 - 1 mei 1894 )	Cornelis Vreeling ( 1930 - 1 jul 1933 )
Arie Boot ( 1 juni 1894 - 1 sep 1906 )	Jan van der Zee ( 1933 - 1938)
Harm Addens ( 16 okt 1906 - 16 dec 1907 )	Ubel Koekoek ( 1938 - 19? )
Willem Gerard Tuning ( 1 feb 1908 - 16 jun 1911 )	Anne Koekoek (
Andreas Willem de Vries ( 1 okt 1911 - 16 dec 1915)	Douwe Hielkema (
Jacobus Joahnnes Noteman ( 1 mrt 1916 - 16 jun 1916 )	R. Toornstra (
??? Prins (17 jun 1916 - ???)	Jos de Vries ( ? - 1994 privatisering PTT)
Sebastiaan J. H. Wesselink ( 16 sep 1916 - 16 feb 1918)

bron aanstellingsperiodes postdirecteuren periode 1874 - 1923: het Museum voor Communicatie te Den Haag

personeel post- en telegraafkantoor te Balk

periode	naam / functie / geboortedatum en plaats

	Sjirk Jans Haga, brievenbesteller (1778-1841),
	Jan Boeijenga, postbode ( * 4 oktober 1867 te Sneek)
	Lieuwe Brameijer, postbode ( * 18 maart 1885 te Bolsward)
	Johannes Dijkstra, postbode ( * 7 december 1828 te Schoterland)
	Sierk Tjerks Boorsma, postbode ( * 3 april 1853 te Warga)
	Geert Weydoogen, postbode ( * 1 juli 1851 te Heerenveen)
	Jan Boeyenga, postbode ( * 4 oktober 1867 te Sneek)
	Sjoerd Breeuwsma (postbode) richten in 1904 een wielerclub
	Mindert Tjibbes Spoelstra, commencaal, postbode ( * 4 augustus 1877 te Garijp)
	Sijbrand Nijman, brievenbesteller (* 28 januari 1858 te Haulerwijk)
	Auke Visser, brievenbesteller ( * 15 december 1872 te Schiermonnikoog)
	Roelof Wigles de Boer, postbode
	Imke Johannes Wagenmaker, postbode
	Johannes Imkes Wagenmaker,
	Pier Sybrens de Jong, postbode
	Sijbe Lieuwes Bouma, postbode ( * 27 februari 1867 te Hemelum)
1888 - 1889	Lieuwe Vos, postbode ( * 20 maart 1846 te Bolsward) van Bolsward / naar Sneek
1893 - 1895	Lodewijk Frederik Junge, klerk ( * 23 april 1871 te Haarlem) van ? / naar Amsterdam
	Enne Gerbens van der Wal uit Nijega; 1880 klerk
1908 - 1909	Andries van der Ven, klerk 1e klas ( * 22 juni 1882 te Amsterdam) van Amsterdam / naar Amsterdam
1903 - 19??	Jan Wagenmakers, postbode ( * ) van Sneek
1909 - 1910	Jan van der Linde, klerk 1e klas ( * 16 oktober 1883 te Sneek) van Leeuwarden / naar Heerenveen
	Douwe Riemersma uit Nijega; 1918 in opleiding
1908 - 1918	Berend Cornelis Stok (* 14 november 1887 te Leeuwarden), postbode wonende te Harich / Balk
	Andries Onderweegs, postbode, 42 jaar, wonende te Balk
1916 - 1916	Willem Gerardus Koenen, klerk bij de posterijen en telegrafie ( * 17 februari 1882 te Tiel)
	Willem Mandemaker, geboren op 21 maart 1909 te Balk, postbode te Balk
	Meindert Hazelhof, postbode ( * 18 december 1874 te Winschoten)
1920 - 19	Albertus Johannes van Terwisga, brievenbesteller ( * 19 mei 1892 te Oosterwolde)
	Geert Liemburg, postbode ( * 22 maart 1860 te Aegwirden)

1910??	Klaas Haaisma, postiljon postkar (1 januari 1882 te Balk), woonde in Ruigahuizen

bron foto en tekst: Balk in oude ansichten door K.A. de Groot

Rond 1919 werd deze foto gemaakt van een drietal postbestellers. Op de tafel zit hulpbesteller Piet de Vries, naast hem staat Jan Wagenmakers en op de stoel zit Hendrik van der Goot.

bron: Balkster Courant van 21 oktober 1961

Langzamerhand voldoet de huisvesting van de postdienst in dit sterk verouderde pand niet meer aan de eisen van de tijd. De bestellerskamer werd te klein door de grote stijging van de aangeboden poststukken. Uitbreiding van het gebouw was niet mogelijk. Daarom is besloten een geheel nieuw postkantoor te bouwen. Dat werd in 1974 aan de overzijde in de Dubbelstraat gerealiseerd.

bron: doctoraalscriptie van Johannes Tjepke Engwerda Rijksuniversiteit Utrecht, kunstgeschiedenis

In 1989 is het uit 1878 stammende gebouw toegevoegd aan het gemeentehuis bij een grootschalige verbouwing en nieuwbouw. In de periode van 1974 tot 1989 heeft het verschillende functies gehad.

Inmiddels zijn de loketten van dat kantoor ook al weer gesloten. Sinds 1998 is er een postloket in de Bruna winkel aan de van Swinderenstraat 22. Alleen de ruimte voor de bestellers aan de Dubbelstraat is nog in een tiental jaren gebruik geweest. Het postagentschap is samen met de Bruna-vestiging in 2011 verplaatst naar van Swinderenstraat 13a.

distributiekantoor

foto 349-001 beschikbaar gesteld door Hanneke de Jong

staand v.l.n.r. : Age van der Meer uit Balk (* 1911?), Marten van der Meer, politieagent uit Bakhuizen (zou ook politie Helder kunnen zijn), Martzen Hoogeveen uit Balk ( * 1922)

zittend op de stoep: Jan de Jong uit Nijega, Pieter de Jong uit Oudemirdum ( * 1917), Petronella Kuiper (Nellie) uit Balk (* 1922).

Dinie (Berendina) Koopmans (*1937) was met haar moeder naar Balk om voor bonnen tehalen. Het kantoor was net in gebruik genomen. Bij vertrek stond zij nog wat naar de buren notaris van Giffen te kijken waar de stoep werd geschrobt. Klaas Kuperus uit Wijckel stapte even later ook van de storpe van het d kantoor. maar zach de kleien Dinie niet. Hij struikelde over haar. Gevolg was wel dat Dinie met een gebroken been naar het ziekenhuis moest. maar eerst naar dokter ?? in Balk. dat kon ze nog herinneren. Van de reis naar het ziekenhuis en later weet ze niest meer van. Ze heeft er geen nadelige gevolgen van overgehouden.

woonden op Harich aan het zandpad naast bakker Prins samen met Bekema

reunie 1970

staand van links naar rechts:

Jisk Beimin, ?, Hendrik van der Goot die gemeentesecretaris van Grootegast, ?, Evert Piersma met pet, ?

zittend van links naar rechts:

? , ? , Martzen Boersma - Hoogeveen, Douwe Sijtsma uit Balk, Piet de Jong

Peuterspeelzaal 't Plankje



	Begonnen in januari 1974 in een gedeelte van de voormalige Openbare Lagere School waar ook jeugdsociëteit 't Haske was ondergebracht. Vanwege de slechte hygiënische toestanden later dat jaar is een noodgebouw achter de Raiffaisenbank in de Dubbelstraat ter beschikking gesteld.

	In januari 1975 kon men terecht in het voormalige postkantoor. Dit was ook geen ideale locatie. De zandbak moest binnen geplaatst worden omdat een fatsoenlijke buitenruimte ontbrak. Het ophalen en brengen van de peuters was gevaarlijk vanwege de verkeersonveilige situatie.

	In 1991 is de peuterspeelzaal verhuisd naar een deel van de voormalige Van Swinderen Mavo in de Bloemstraat.


verkeerssituatie in februari 1980	Sinterklaasfeest in 1977
foto's beschikbaar gesteld door Anneke Kramer

gemeentekantoor

bron: Leeuwarder Courant van 27 april 1989

plattegrond van het gemeentekantoor ter plaatse van het oude postkantoor

Bibliotheek

bron: Leeuwarder Courant van 19 juni 2007

Op 20 maart 2009 organiseerde de bibliotheek een opendag.


beginpagina langsdeluts	laatste wijziging: 4-12-2022